Elmadan bala, adaçayından ayvaya, ebegümecinden biberiyeye… Dünyada 100’den fazla sirke çeşidi olduğunu biliyor muydunuz? Sağlıklı beslenmede önemli bir yere sahip olan sirke, sindirimi kolaylaştırması ve çeşitli enfeksiyonlara karşı kullanılan bir besin olması nedeniyle eski zamanlardan beri tüketilen başlıca şifa kaynaklarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan,son yıllarda popülaritesi giderek artan sirkenin kilo kontrolüne yardımcı olmadan şekeri dengelemesine dek birçok faydası olduğunu belirtirken, buna karşın doğru tüketilmediğinde fayda yerine zarar verebildiğini de vurguluyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, sirkenin az bilinen 7 önemli faydasını anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu; bir de evde yapabileceğiniz pratik meyve sirkesi tarifi verdi…
Kilo kontrolüne katkı sağlıyor
Üç ay boyunca, her gün yemeklerinize katacağınız 1 yemek kaşığı sirkenin beden kitle indeksinde 0.4-0.7 puanlık azalmaya neden olabileceğini gösteren çalışmalar bulunuyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan “Salata ve yemeklerinize her gün 1 yemek kaşığı sirke ekleyebileceğiniz gibi, bu miktarı suda seyrelterek de tüketebilir ve kilo kontrolünüz açısından fayda sağlayabilirsiniz. Ancak günde 1 kaşık sirke tüketimini obezitenin çaresi olarak görmemek gerek” diyor.
İnatçı öksürüğe iyi geliyor
Tıbbın babası sayılan Hipokrat’ın Milattan Önce 400’lü yıllarda akut enfeksiyonları ve yaraları iyileştirmek için sirkeyi kullandığı biliniyor. Artık tüm bakterilere karşı etkin olmadığı ortaya konsa da çok eski bir formül olarak bal ve sirke karışımı inatçı öksürüklere karşı hala kullanılıyor. Sirkenin tahriş etme özelliğine değinen Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, “Deride oluşan enfeksiyonlarda kullanımı enfeksiyona neden olan bakterinin türüne göre etkili olabilir. Fakat asitlik derecesinin yüksek olduğu ve tahriş etme kabiliyetinin olduğu da unutulmadan kullanılmalıdır” uyarısında bulunuyor.
Hijyen sağlamaya destek oluyor
Sirke, içeriğinde bulunan asetik asit sayesinde besinlerin bozulmadan saklanmasına yardımcı oluyor. Çünkü zararlı bakteriler yüksek asitli ortamlarda yaşayamıyor. Sebze ve meyvelerin son yıkama suyuna sirke eklenmesinin besin hijyenini sağlamada etkili olduğuna vurgu yapan İpek Ertan, uygulanması gereken ölçü hakkında “1 litre suya 1 yemek kaşığı sirke koyduğumuz suda 5 dakika bekleterek sebze ve meyvelerin dezenfekte olmalarını sağlayabiliriz” diye bilgi veriyor.
Yüksek tansiyona iyi geliyor
Fareler üzerinde yapılan bir çalışmada, her gün sirkeli su içen farelerin tansiyonlarında içmeyenlere göre bir düşüş yaşandığı görüldü. Henüz insanlar üzerinde yapılan bir çalışma yok. Ancak sirkenin yiyeceklere lezzet kattığı için tuz ihtiyacını azaltabileceği ve böylece tansiyonu düşürmeye yaradığı yorumunu yapan Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, “Yüksek tansiyonu olan kişilerin sindirim sistemi sorunları yoksa 1 yemek kaşığı sirkeyi bol su ile karıştırıp tüketmelerinde bir sakınca olmayabilir” diyor.
Tümörlerle savaşıyor
Farelerde yapılan bir başka çalışma da sirkenin tümörler üzerindeki etkisini gösteriyor. Aşılama yöntemi ile kanser oluşturulan iki grup farede, sirkeli su ile beslenen farelerin beslenmeyen farelere göre önemli ölçüde daha küçük tümör hücrelerine sahip olduğu görüldü. Sirkedeki antitümör faktörlerin henüz tanımlanmadığını kaydeden İpek Ertan ”Ancak bilim insanları sirkenin bağırsaklarda diyet lifinin sağlıklı yağ asitlerince parçalanmasını sağlayarak bunu yaptığını düşünmekte” diye konuşuyor.
Kan şekerini dengelemeye yardım ediyor
Karbonhidrat içeren bir öğünden sonra tüketilen beyaz sirkenin vücudun verdiği glisemik cevabı anlamlı bir düzeyde düşürdüğünü ve insülin duyarlığını da belirgin ölçüde artırdığını gösteren çalışmalar var. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, “Bu çalışma sonuçları ne anlama geliyor?” sorusuna ise şöyle cevap veriyor: “Glisemik indeks, yiyecek tüketiminden iki saat sonra kan şekeri seviyesindeki artışı gösteriyor. Glisemik indeksi yüksek olan yiyecekler hızla kana karışarak şeker düzeyini etkiler. Vücudun verdiği glisemik cevabın düşük olması ise sağlık açısından daha faydalı. Kısacası bu çalışma sonuçları beyaz sirkenin kan şekeri düzeyinin dengelenmesine katkı anlamına geliyor. Burada sirke içindeki asetik asitin, nişasta sindiren enzimlerle etkileşime girdiği için kan şekeri yönetimine yardımcı olmada rol oynadığı düşünülüyor. Tüm bu özellikleri ile sirke diyabeti tedavi etmez ama belli bir miktarda kullanımı vücudun karbonhidratı daha iyi sindirmesine yardımcı olabilir.”
Bağırsakları koruyor
Sirke bilinen en eski mayalı ürünlerden biri. Mayalanma sırasında açığa çıkan yararlı bileşikler, özellikle antioksidanlar sirkenin yine de bağırsak dostu bir besin olmasına yetiyor. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan’a göre, bağırsak floramızı güçlendirmek, bağışıklığımızı yüksek tutmak için beslenmemizde sirkeye de yer vermemiz gerekiyor.
Bu uyarılara dikkat!
Birçok faydası olsa da sirke tüketiminde dikkat edilmesi gereken çok önemli noktalar var. Beslenme ve Diyet Uzmanı İpek Ertan, “Sürekli sirke kullanmak diş minesinin yıpranmasına neden olabilir. Böbrek hastalığı olanlar düzenli sirke tüketmemeli. Ülser, reflü, gastrit gibi sindirim sistemi rahatsızlığınız varsa sirkeden uzak durmalısınız. Herhangi bir sağlık probleminiz olmasa bile kesinlikle sirkeyi doğrudan kullanmayın! Mutlaka su ile seyrelterek tüketin” diyor.
Meyve sirkesi tarifi
1 çay bardağı nohut
1 kilogram sirke yapmayı planladığınız meyve (örneğin; üzüm)
2 yemek kaşığı bal
1 litre içme suyu
1 yemek kaşığı kaya tuzu
Üzümleri güzelce yıkayıp sularının süzülmesi için bir kenara alın. Sirkeyi yapacağınız cam kavanozu iyice yıkayıp kurutun. Önce suyu, ardından da meyveleri kavanoza koyun. Ardından nohut ve 1 yemek kaşığı balı da ilave edip tahta ya da silikon bir kaşıkla karıştırın. Üzerini bir tülbentle kapatıp paket lastiği yardımıyla tülbendi sabitleyin. Kavanozu karanlık bir ortama yerleştirin ve iki günde bir tahta ya da silikon bir kaşıkla karıştırın. Bu işlemi tüm üzümler dibe çökene kadar (yaklaşık 20 gün) sürdürün. Ardından sirkenizi 20 gün de aynı yerde karıştırmadan bekletin ve mayalanmasını sağlayın. Bu esnada üzerinde sirke anası adı verilen tabaka oluşacaktır. Sirke anasını bir kenara alın. Meyveleri süzüp alın. Sirkeyi yeniden kavanoza alıp içine 1 tatlı kaşığı bal ve kaya tuzu ekleyin. Tülbentle yeniden kapattığınız kavanozu 20 gün daha bekletin.
