Gaziantep’te yaşayan Türk ve Suriyeli kadınlar ve aileleri topraksız tarım sayesinde oturma odaları, balkon ve teraslarında taze ve doğal sebzeler yetiştiriyor. BM Kadın Birimi (UN Women) tarafından yaklaşık 100 aileye dağıtılan topraksız tarım ekipmanı ailelerin geçimine destek olurken COVID-19 döneminde aile bireylerinin çeşitli ve sağlıklı beslenmelerine de katkı sağlıyor.
“Evimizde yetiştirdiğimiz sağlıklı ve taptaze sebzelerden salata yapmak çok güzel. Artık marketten marul ya da maydanoz almıyorum. Bu sayede harcamalarımı başka ihtiyaçlarıma yönlendirebildim.” Fatene Khalil.
Topraksız tarım projesi yararlanıcılarından olan Fatena Khalil* Suriyeli bir kadın, ailesiyle birlikte Gaziantep’te yaşıyor, “Yemeğe misafirim geldiğinde gururla salatayı kendi yetiştirdiğim sebzelerden yaptığımı söylüyorum. İlk hasat Ramazan ayına denk gelmişti. O dönemde aile ekonomimize çok katkısı oldu. Ekonomik katkısının yanı sıra kendi evimde kendi kendime bir şeyler yetiştiriyor olmak bana da çok iyi geldi. Evinde bir şey yetiştirmek, küçücük tohumların yenebilir birer sebzeye dönüşmesini gözlemlemek beni çok mutlu etti.” Topraksız tarımın sonuçlarını gördükten sonra başka sebzeler de yetiştirmeye başladığını söyleyen Khalil artık fasulye ve biber de ekiyor.
2019 Aralık ayında, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (SGDD) ile iş birliği içinde BM Kadın Birimi Gaziantep’te yaşayan yaklaşık 100 Türk ve Suriyeli aileye 200 topraksız tarım kiti dağıttı. Direk güneş ışığına ihtiyacı olmayan, sebzelerin yetişmesi için gün ışığının yeterli olduğu kitlerin iç mekanlara da uygun olması sayesinde terası ya da balkonu olmayan birçok aile oturma odalarında da sebze yetiştirebildiler. Avrupa Birliği tarafından fonlanan proje kapsamında Türk ve Suriyeli kadınların geçim kaynaklarına erişiminin artırılması hedeflenirken hane halkının sağlıklı ve çeşitli beslenmesine de katkı sağlanması amaçlanıyor.
Proje yaralanıcılarından Gaziantepli Emre Erhani*’ye kitler yaklaşık dört ay önce ulaştırılmış. Khalil gibi Erhani de ilk hasadı almış, “Her zaman için kendi evimde tarım yapmayı çok istemiştim. Bu proje sayesinde evimizde taze ve sağlıklı ürünler yetiştirebiliyoruz. Marketten aldığımız sebzelere göre tatları çok daha güzel. İlk hasat kitlerin bize ulaşmasından bir ay sonra oldu. Kahvaltı ve salatalarımızda yeşillikleri kullanmaya başladık. İkinci ayın sonunda ise o kadar güzel hasat verdi ki, Gaziantep’in meşhur lahmacununu kendi hasadımızla yapabildik. Topraksız tarım en az iki aylık sebze alışverişimizi karşıladı ve bütçemize katkı sağladı.”
BM Kadın Birimi Program Sorumlusu Özgür Koç, topraksız tarım sayesinde Suriyeli toplulukların sağlıklı besin kaynaklarına erişebildiğini söylüyor, “Topraksız tarımın aileleri ve bilhassa kadınları destekleyici birçok özelliği var. Ailelerde çoğunlukla kadınlar beslenme ile ilgili kararları alıyor ve gelirlerini market alış verişine harcıyorlar. Fakat evdeki gıda dağılımında kadınların ihtiyaçları göz ardı edilebiliyor. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği beslenmemizi de etkileyebiliyor. Bu proje kapsamında Suriyeli ve dezavantajlı Türk kadınların güçlenmesine destek olmayı hedefliyoruz. Bu nedenle projede özellikle hane reisi kadın olan ailelere ve çocuklarıyla yalnız yaşayan annelere öncelik verdik.” Koç, topraksız tarımı şu şekilde anlatıyor, “Topraksız tarım mutfak, balkon, salon gibi küçük alanlarda birçok sebze çeşidi üretilmesine imkan sağlıyor. Bir metrekare topraksız tarım alanında yaklaşık 200 domates, 200 soğan, 40 lahana ve 216 adet marul yetişebiliyor. Su ile çalışan hidroponik sistem sayesinde tohumlar toprağa ihtiyaç duymadan gelişebiliyorlar.
Proje öncesinde BM Kadın birimi tarafından 310 kişiyle yapılan ve Nisan-Haziran 2019 dönemini kapsayan anket, proje kapsamındaki ailelerin %41’inin yetersiz ya da sınırda bir beslenme düzeyinde olduğunu ve sadece %10’unun gelir getiren bir işe sahip olduğunu gözler önüne seriyordu. Koronavirüs ise bu durumu daha da kötüleştirmiş durumda.
“Topraksız tarım dezavantajlı Türk ve Suriyeli ailelerin gerekli olan vitamin ve minerallere ulaşabilmesini sağlıyor. Özellikle COVID-19 nedenli sokağa çıkma kısıtlamalarının olduğu dönemde aileler sokağa çıkmadan gerekli besinlere ulaşabildiler.”
SGDD iş birliğiyle BM Kadın Birimi tarafından yürütülen Topraksız Tarım Projesi, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen “Suriyeli Kadınların, Kız Çocuklarının ve Ev Sahibi Toplumun Dayanıklılığının Artırılması Projesi” kapsamında desteklenmektedir.
