İYİ Parti Bursa Milletvekili Selçuk Türkoğlu üyesi bulunduğu, İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesinde, “Doğu Türkistan Gerçekleri Alt Komisyonu” kurulmasını talep etti. Türkoğlu, “Komisyonun amacı; Uygur Türkleri’nin bölgede insanlık dışı uygulamalara mahkum edilmeleri iddialarını araştırmak, doğruluğu teyit edilmiş gerçek bilgileri Türk ve dünya kamuoyu ile paylaşmak olacaktır” dedi.
“Çin Halk Cumhuriyeti’nin Sincan Bölgesinde; Uygur ve Kazak başta olmak üzere Türk kökenli soydaşlarımızın kamplarda yaşamak zorunda bırakıldığı ve insanlık dışı uygulamalara maruz bırakıldığı yönündeki ciddi iddialar araştırılıp incelenerek raporlaştırılmalıdır” ifadeleri ile başladığı önergesine şöyle devam etti:
“İnsan Haklarını İnceleme Kanununun 4. Maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca Türkiye’nin, insan hakları uygulamalarının taraf olduğu uluslararası antlaşmalara, anayasa ve kanunlara uygunluğunu incelemek ve bu amaçla araştırmalar yapmak, bu konularda iyileştirmeler ve çözümler önermek, komisyonun görevleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle söz konusu Kanunun 6. Maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Komisyon, incelemelerini alt komisyonlar kurmak suretiyle de yapabilir” hükmü çerçevesinde, ihtiyaç duyulan konularda araştırma ve inceleme yapmak amacıyla İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu bünyesinde alt komisyonlar kurulmaktadır. Buradan hareketle;
Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi dediği, Türklerin ata yurdu olarak bilinen Doğu Türkistan’da; Uygur ve Kazak başta olmak üzere Türkler’in kamplarda yaşamak zorunda bırakıldığı yönündeki iddialar, dünya gündeminde olan ve insan halklarıyla doğrudan alakalı bir konudur. Buralarda zorla çalıştırma, işkence ve cinsel taciz gibi son derece ciddi iddialar da söz konusudur. Uygur Türkleri’nin kamplara mahkum edilmelerinin nedeni olarak, Çin Halk Cumhuriyeti tarafından yasaklanan “aşırılık” fiillerinin işlenmesi gösterilmektedir. Bunların arasında namaz kılmak, oruç tutmak, dini ve milli kültürlerine dair yazılı ve basılı eser bulundurmak, farklı ülkelere gitmek, Çin dışında yaşayan insanlarla iletişim kurmak olduğu bildirilmektedir. Suçlama konusu bu fiiller temel insan hakları arasında sayılmasına karşın, herhangi bir toplumun sırf bir dine ya da milliyete mensup olduğu için kamplarda yaşamaya mecbur bırakılmaları ve orada en temel haklardan yoksun bırakılmaları iddiaları kabul edilebilecek ya da görmezden gelinebilecek iddialar değildir. Sorunun güncelliği ve önemine binaen 28.Yasama Döneminin birinci devresinde Komisyonun, bu konuda bir alt komisyon kurarak, konu ile ilgili araştırma ve incelemelerde bulunması yerinde olacaktır. Kurulması durumunda alt komisyonun aşağıdaki çalışmaları yapması öngörülmektedir.
Uygur Türkleri’nin bölgedeki yaşam şartlarını araştırmak, doğruluğu teyit edilmiş gerçek bilgileri Türk ve dünya kamuoyu ile paylaşmak. Uluslararası heyetlerin, ilgili kamplarda inceleme yapmalarına yönelik yasakların kaldırılması için dünyadaki etkin insan hakları savunucusu teşkilatlarla temasa geçmek ve ortak faaliyetlerde bulunmak. Çin hükümetinin uluslararası kamuoyuna, “Meslek Edindirme Kursu” ya da “Terörle Mücadele Amaçlı Eğitim Merkezleri” diye adlandırdığı bu kamplarda yaşanan gerçekleri, Türk ve dünya medyasıyla paylaşmak. Bu kamplarda gerçekten insanlık suçu işlenip işlenmediğini incelemek, orada yaşayanların büyük bir kısmından haber alınamadığı iddialarını araştırıp gerçek rakamsal verilerle raporlaştırmak. Uygur Türklerinin, ileri sürüldüğü gibi Çin Halk Cumhuriyeti için bir tehdit, bir saldırı ya da bir savaş tehlikesi olarak itham edilmeleri ile ilgili; varsa ortaya konan verileri de yerinde incelemeyi talep etmek. Çin hapishanelerinde tutulduğu söylenen Uygur kökenli Türk vatandaşlarının içinde bulunduğu hayat koşullarını araştırmak, buralara heyet ziyaretleri yapabilmek için Çin hükümetinden talepte bulunmak, hükümetimizden de bu talebin takipçisi olmasını istemek. Türkiye’nin; bu bölgede olup biten insan halklarına aykırı hadiseler için basit kınamalar ve görev savıcı açıklamalar yapmasının dışında, uluslararası hukukun yaptırımlarını gündeme getirerek, caydırıcı somut adımlar atma gibi etkin bir misyon üstlenmesini talep etmek.”
