Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği (TMMOB) Bursa İl Koordinasyon Kurulu (İKK), İnegöl Organize Sanayi Bölgesi’nde yaşanan ve ağır maddi hasara neden olan fabrika yangını hakkında basın açıklaması yaptı.
Açıklamada, “Kent genelinde meydana gelen ve büyük hasar ve kayıpların yanı sıra ciddi çevre kirliliğine sebep olan sanayi yangınlarının önlenmesi, daha fazla can ve mal kaybının yaşanmaması için önerilerimizin ivedi olarak hayata geçirilmesi gerekmektedir” dendi.
TMMOB Bursa İKK Sekreteri ve Mimarlar Odası Bursa Şubesi Başkanı Şirin Rodoplu Şimşek’in okuduğu basın açıklaması şöyle:
“01 Ağustos 2023 tarihinde saat 15.30 sıralarında Bursa İnegöl Organize Sanayi Bölgesinde yer alan Orçal İsimli İplik Fabrikasında kaynak çalışması sırasında oluşan kıvılcımların süngerlere sıçraması sonucu yangın çıkmış ve kısa süre içinde yaklaşık 10 tane fabrikaya yayılmıştır. İçlerinde kimyasal maddelerin de olduğu fabrikalarda, zaman zaman patlamalar meydana gelmiştir. 110 dönümlük alanın 70 dönümlük kısmında etkili olan yangın havadan ve karadan müdahaleler sonunda yaklaşık 7 saat sonunda söndürülebilmiştir. 4 fabrikada ağır maddi hasarın meydana geldiği yangın sonucunda tek tesellimiz can kaybının olmaması. Bu noktada söz konusu yangından etkilenen tüm vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimizi iletiyoruz.
Üretimin temel girdileri olan Emek-Kapital-Doğa açısından yangınlar en tehlikeli afetlerdendir. Can kayıpları, yaralanmalar ve duman etkileri ile emeği, kaybedilen maddi varlıklarla sermayeyi, etkileri ile doğayı tehdit etmektedir.
Bilindiği üzere, ülkemizde binalarda yangına karşı alınacak önlemler "Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Binalarda yangına uygun tasarımsal özellikler ve mekanlar (kaçış merdivenleri, yangın holleri vs.) ile kullanılması zorunlu yapı malzemeleri, söndürme, algılama ve uyarı sistemleri, bu sistemler için gerekli bakım ve periyodik kontroller ile denetimler Yönetmeliğin ilgili maddelerinde düzenlenmiştir.
Bu yönetmelik ile Yapı ruhsatı vermeye yetkili merciler için; “yangın söndürme, algılama ve tahliye projelerinin ve uygulamalarının bu Yönetmelik hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemesi” zorunluluğu; ayrıca Sigorta şirketlerine de, “yangına karşı sigorta ettirme talebi aldıkları binalarda, tesislerde ve işletmelerde, bu Yönetmelik hükümlerine uyulup uyulmadığını kontrol etmek mecburiyeti” getirilmektedir.
Ayrıca İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı’ nda, işletme aşaması ile ilgili olarak da İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde “2.3.5. Yangın mekanik tesisatı, yangın algılama ve uyarı sistemleri tesisatları için periyodik kontrol esnasında tesisat projesi aranır. İşveren, projesi olmayan tesisatların 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe ve ilgili standartlara uygun projelendirmesini yaptırmak zorundadır. Yangın mekanik tesisatı, yangın algılama ve uyarı sistemleri tesisatlarının periyodik kontrollerinde tesisatın projesine uygunluğu ve projenin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe ve ilgili standartlara uygunluğu değerlendirilir.” denilmekle birlikte bu madde 31/12/2023 tarihinde yürürlüğe gireceği hükmü bulunmaktadır.
Kurumlarımızca gerçekleştirilen çeşitli denetimlerde, binaların onaylı yangından korunma sistemi projelerinin olmadığı ve/veya projelere uygun imal edilmediği, elektrik tesisatları ve yangın hol/merdivenlerinin Yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu, elektrik tesisatının aşırı yüklenme sonucu elektrik akımını keserek yangın çıkmasını önleyen kaçak akım rölelerinin ise hiç tesis edilmediği gözlenmiştir.
*Yangının başladığı ve yayılım sonucu etkilenen fabrikalarda olması gereken içlerindeki üretim çeşidine uygun işletme ruhsatları var mıdır? İtfaiye ve ilgili idareler denetim yapmış mıdır? Yapılan bir denetim var ise sonuçları nedir?
İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik ve Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik gerekleri olan;
*İşletmenin bir yangın algılama ve ikaz sistemi var mıdır?
*Acil durum tahliye planı, uygun kaçış yolu, merdivenleri ve yeterli sayı ve genişlikte kaçış kapıları var mıdır?
*Başta depolama alanlarında söndürme sistemi var mıdır? Bunların periyodik muayene ve testleri yapılmış mıdır?
*Acil durum tatbikatları yapılmış mıdır?
Güvenli Kent – Güvenli Yaşam oluşturmak amacı ile Kentin paydaşlarına çok yakın tarihlerde de yineleyerek sunduğumuz Endüstriyel Yangın Ve Patlamalar Çalışma Grubu Raporunun içeriğinde yaptığımız önerileri yineliyor ve bir kez daha uyarıyoruz!
*Sigorta şirketlerince, “yangına karşı sigorta ettirme talebi aldıkları binalarda, tesislerde ve işletmeleri denetleme” lerini teşvik edecek mekanizma geliştirilmeli, Yangın ve patlama uzmanlarının sigorta şirketlerince istihdam edilmesi sağlanmalıdır.
*Özellikle binanın işletme ruhsatı alması sonrasında mekânın ve/veya firmanın faaliyet dönüşümleri, ancak İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamında gerçekleştirilen denetimlerde ortaya konulabilmektedir. Bu nedenle bu denetimlerin A tipi (tarafsız ve bağımsız) TURKAK tarafından akredite edilmiş kuruluşlarca gerçekleştirilmesi ve raporlanması sağlanmalıdır.
*Kentimiz “Yangın Risk Haritası” Özellikle Tehlikeli Kimyasalların bulunduğu orta ve üst seviye riskli fabrikaların içerecek şekilde güncellenmeli, acil müdahale planları ve altlıkla hazırlanmalı, güncel tutulmalı ve bu çalışmalar, şeffaf olarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
*Elektrik Trafoları tesis edilen işletmelere İşletme Sorumlusu zorunluluğu getirilmelidir. Kentimizde bulunduğu düşünülen elektrik trafolarının %80’ninde işletme sorumlusu bulunmaması nedeni ile ortaya çıkan risk, bir an önce bertaraf edilmelidir.
*İşletmelerce, elektrik tesisatı kontrollerinin düzenli yapılması sağlanmalıdır. Yetersiz topraklama, sarkık kablolar, kolay alevlenir ya da yırtık izolasyon, bağlantıda gevşeklik, uygun tasarlanmamış sigorta, anahtar ile panolar, panolara giren/sızan toz, su ile yabancı maddeler vb. açısından tesisat, trafo ve enerji beslemesi düzenli olarak kontrol edilerek raporlanmalıdır.
*Tesiste tüm çalışanların “Temel İş Sağlığı Güvenliği” düzenli olarak güncellenmeli ve çalışanlar, yangın önleyici öneriler sunan bilinç düzeyine çıkarılmaya çalışılmalıdır.
*Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik gereğince, işletmelerce Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlamalıdır. Karar verilen gerekli önlemlere bu dokümanın rehberlik etmesi sağlanmalıdır.
*Kimyasal madde üreten ve kullanan işletmelerde 6269 Sayılı Kimya Mühendisliği ve Kimyagerlik Hakkındaki Kanuna uygun olarak Sorumlu/Mesul Müdür istihdam edilmelidir. Bakanlıklarca yapılan denetimlerde, aksi durumlar için yaptırım uygulanmalıdır.
*Tehlikeli kimyasalların depolanması, üretimi ve işlenmesi aşamalarında her tür emisyon ve atık miktarlarının tespiti yapılmalı, can ve mal güvenliği açısından önem taşıyan Tehlikeli Kimyasal Maddeler Envanteri Kent bazında çıkarılıp güncel tutulmalıdır. Bunun bir adımı olarak, ilgili işletmeler için “Kimyasal Maddelerin Depo Denetim Raporu” yetkili mühendisler tarafından hazırlanması zorunlu hale getirilmelidir.
*Fabrikalar genelde inşaat ruhsat projelerine göre yapılmakta (yapılmalı) ve işletme ruhsatı almaktadırlar. İşletme ruhsatından sonra bazen tesislere herhangi bir proje, onay ve kontrol yapılmadan ilave tesisatlar veya daha da ilerisi ruhsatsız yapı ekleri yapılabilmektedir. Standartlara ve yönetmeliklere uygun olmayan bu ilaveler, yangınlara sebebiyet vermektedir. Tüm yapılarda; yapı bazında yapılacak ilaveler ruhsatlandırılmalı, tesisatlarda yapılacak değişiklikler ise mutlaka yetkili mühendisler tarafından projelendirilerek kontrole tabi olmalıdır. Söz konusu ilave süreçler mutlaka ilgili idare onaylarına sunulmalıdır.
*Tüm üretim tesislerinde; topraklama sistemlerinin periyodik ölçümleri ve gerekli bakımları yetkili elektrik mühendisleri tarafından yapılmalıdır. Trafolar için işletme sorumlusu görevlendirilmeli, işletme sorumlusunun yapacağı aylık kontroller sonucu gerekli görülen iyileştirmeler olursa tesis sahipleri tarafından mutlaka gereği yapılmalıdır.
*Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik gereğince endüstriyel kazaların Çevre, Şehircilik ve İklim Değişimi Bakanlığına bildirilmesi gerekmektedir; ancak, bu konuda kazalarla ilgili bilgi, kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. Gelişmiş diğer ülkelerdekine benzer olarak özerk bir Kimyasal Kaza, Yangın ve Patlama Araştırma Kurumu oluşturulmalı; kaza ve yangınlardaki kök nedenler ve diğer istatistiki bilgi kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Kent genelinde meydana gelen ve büyük hasar kayıplarının yanı sıra ciddi çevre kirliliğine sebep olan sanayi yangınlarının önlenmesi, daha fazla can ve mal kaybının yaşanmaması için yukarıda saydığımız önerilerin ivedi olarak hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Kamuoyuna saygı ile duyururuz.
Bu kapanacak 20 saniye
