Yaşamımızın bir parçası olan stres duygusu hissedilmesi doğal ve normal bir duygudur. Ancak hissedilen stres duygusunun yoğunluğu ve süresi oldukça önemlidir. 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Farkındalık Günü kapsamında İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi ’den Uzm. Psikolog Müge Leblebicioğlu Arslan bizlere duygusal tükenmişliğin ne olduğunu ve neler yapmamız gerektiğini anlattı.
Kişinin yaşamının herhangi bir alanında ki yoğun stresin neden olduğu ve psikolojik iyi oluşu üzerinde bozucu bir etkiye neden olan bir kavram olarak tanımlayabiliriz. Duygusal tükenmişliğin nedenleri söz konusu olduğunda temel olarak akıllara iş hayatındaki problemleri getirse de iş hayatındaki problemler dışında duygusal tükenmişliğe neden olan pek çok farklı faktörler yer almaktadır. Aile ve partner ilişkisinde ki sorunlar, sağlık sorunları, ekonomik, iş hayatındaki dengesizlikler, sürekli ve hızlı değişen yaşam koşulları, kayıplar, kişinin baş etme mekanizmalarının zayıf olması, sürekli baskı altında hissetmek mükemmeliyetçi beklentiler ve aşırı sorumluk algısı duygusal tükenmişliğe neden olan faktörler arasında sıralanabilir.
Ne yazık ki kişiler duygusal tükenmişlik yaşadıklarını fark edemiyor ya da geç fark edebiliyorlar. Farkına varılsa da destek alma konusunda kişiler daha az adım atabiliyorlar. Bunun temel sebeplerinden biri ve en önemlileri duygusal tükenmişliğin anksiyete ya da depresyon benzeri ruhsal hastalıklar kadar önemsenmemesi, problemleri çok fazla büyüttüklerine dair manipüle ediliyor olmaları ya da duygusal tükenmişliği normalleştiriyor olmaları olabilir. Ne yazık ki genellikle duygusal tükenmişliğin son aşamalarında yani kayıplar arttıkça kişiler destek için terapiye başvurabiliyorlar. Hâlbuki duygusal tükenmişlik profesyonel yardım gerektiren bir durumdur. Psikoterapi özellikle kişinin stresini yönetebilmesi için baş etme mekanizmalarını gelişte bilmesine yardımcı olabilmektedir.
Duygusal tükenmişlik yaşayan kişilerde; sürekli yorgun ve enerjisiz hissetme hali, iştah ve uykuda işlevsel olmayan değişimler, kalp çarpıntısı ve nefes darlığı gibi fiziksel semptomlar, özel yaşama ya da iş yaşamına karşı ilgisizlik ya da isteksizlik, kişinin kendisini değersiz ve yetersiz hissetmesi, kontrol etmekte güçlük yaşadığı kaygı duygusunun olması, iş hayatı gibi günlük işlevselliğinde düşüşlerin olması, kendisi sosyal ortamlardan izole etmek gibi belirtiler temel olarak görülebilinir.
1.Yaşadıklarının fark etmek;
Kendinize ‘’Ne yaşıyorum hangi duyguları en çok hangi olay durum ya da kişilerin yanında hissediyorum?’’ gibi sorulara cevap bularak belirtilerinizi tanımlayabilirsiniz.
2.Sosyal destek kaynakları;
Aile ve arkadaş gibi sosyal destek sistemleriyle iletişim halinde olmak, duyguları paylaşmak ve gerekli görülen durumlarda onlardan destek almak oldukça önemli.
3. Değişim için harekete geçmek;
Probleme neden olan kaynağı belirledikten sonra değişim için harekete geçecek adımlar atmak önemli. Örneğin bu durum romantik ilişkide ki bir duygusal tükenmişlik ise partnerinize bunu ifade etmek, çözüm önerilerini konuşmak, uzman desteği almak ya da ilişkiyi sonlandırabiliyor olmak atılacak adımlara örnek olarak verilebilir.
4.İş ve Özel hayat dengesini sağlayın;
Yeterlilik (iş hayatı, sorumluluklar) ve keyif (aktivite, hobiler) alanlarınız arasında denge sağlamak duygusal tükenmişlik üzerinde koruyucu bir rol oynayacaktır.
5.Düzenli spor ve dengeli beslenme;
Ruh ve beden bütündür. Duyguların değişmesi için çoğu zaman davranış değişikliğinde bulunmak kişiyi hissettirebilir. Duygusal tükenmişlik yaşayan kişilerde daha az istek ve hareketsizlik kişilerin tükenmişliği daha yoğun yaşamalarına neden olabilmektedir.
5.Gevşeme egzersizleri;
Stres düzeyini azaltıcak nefes egzersizi, meditasyon ve aşamalı kas gevşetme gibi tekniklerden faydalanın.
6.Profesyonel destek alın;
Bazen yorulabilir olduğunuzdan daha güçsüz hissedebilirsiniz. Bazı duygularla baş etmek normalden daha zor gelebilir. Bu son derece normal ve doğal bir durumdur. Destek almak herkes kadar bu süreçte sizin de hakkınız. Hissettiğiniz duyguları küçümsemeyin ruh sağlığınızı önemseyin ve destek almaktan çekinmeyin.
