Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye’nin geleneksel peynirlerini kayıt altına almak ve korumak amacıyla proje başlattı. İlk etapta özgün 200-300 civarında peynirin kayıt altına alınacağı tahmin ediliyor. Peynirler bilimsel bir yöntemle belirlenecek ve yapılışları, özellikleri kayıt altına alınacak. Proje sonucunda elde edilen verilerle Türkiye Geleneksel Peynirleri Portalı oluşturulacak.
Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi, yaptığı değerlendirmede peynirin ticari değerini artırmak ve bu ürünlerin markalaşma süreçlerine katkı sağlama amacında olduklarını belirterek, “Dünyanın en kaliteli peynirlerini üretiyoruz. Oldukça çeşitli yöresel peynirlerimiz var. Yaptığımız çalışmalarla bunları kayıt altına alıyoruz ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlıyoruz” dedi.
Türkiye’nin kendine özgü peynirlerinin hem özellikleri, hem de yapılışı bakımından kayıt altına alınması, tanıtılması ve uluslararası ticarette benzer şekilde kendi kimliğiyle yüksek değer bulması yönünde tartışmalar yürütülüyordu. Tarım ve Orman Bakanlığı bu yönde bir projeyi başlattı. İlk etapta 200-300 dolayında peynir çeşidine ulaşılacağı tahmin ediliyor. 2023 yılında tamamlanacak projeyle geleneksel peynirler bilimsel bir yöntemle belirlenmiş olacak.
Proje, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) bünyesindeki Gıda ve Yem Kontrol Merkezi Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülecek. “Türkiye Geleneksel Peynir Envanterinin Oluşturulması Projesi” adı verilen projeye, 13 Enstitü ve araştırma yetkili laboratuvarı, 8 ayrı üniversiteden peynir konusunda yetkin akademisyenin katılımıyla gerçekleştirilecek.
Proje sonucunda geleneksel peynirler bilimsel yolla belirlenecek, yapılışları ve özellikleri kayıt altına alınacak, beslenme değerlerine ait literatür derlenecek ve elde edilen bütün veriler kayıt altına alınacak. İllere göre, yapım teknikleri ve son ürün özellikleri(renk, olgunluk durumu vb.) bilgiler oluşturulacak. Proje sonucunda çevrimiçi ulaşılabilecek şekilde peynirler ‘Türkiye Geleneksel Peynirleri Portalı’ndan tanıtılacak. Elde edilecek veriler ayrıca kitap olarak da yayınlanacak.
Türkiye, FAO verilerine göre dünyada dokuzuncu, Avrupa’da ise üçüncü büyük süt üreticisi ülke durumunda. TÜİK 2020 verilerine göre Türkiye’de toplam 108,6 milyar TL’lik hayvansal üretimin yarısından fazlası 55,3 milyar TL’lik kısmı süt üretiminden oluşuyor. Türkiye’de peynir üretimi ise 2020’de 767 bin ton, 2021’de 763 bin ton olarak gerçekleşti. Türkiye, peynir üretiminde dünyada 4. sırada yer alıyor.
Türkiye’de son dönemde hem satış değerini artırmak, hem de özelliklerini korumak amacıyla çeşitli tarımsal ürünler için coğrafi işaret alınıyor. Bu kapsamda Antakya Carra peyniri, Antakya küflü sürkü (çökeleği), Antep peyniri / Gaziantep peyniri / Antep sıkma peyniri, Diyarbakır örgü peyniri, Edirne beyaz peyniri, Erzincan tulum peyniri, Erzurum civil peyniri, Erzurum küflü civil peyniri (Göğermiş peynir), Ezine peyniri gibi peynirler coğrafi işaret aldı.
Türkiye’de üretilen sütün yağ oranının ortalamada yüzde 3,5, protein oranını ise yüzde 3,2 olduğu belirtildi. Yağ oranının yüzde 0,1 oranında artarak 3,6’ya çıkması halinde yıllık 23 bin ton süt yağı, bunun da 26-27 bin ton ilave tereyağı üretilmesi anlamına geldiği kaydedildi. Bu amaçla başlatılan proje, Aksaray, Burdur ve Çanakkale illerindeki pilot uygulamanın ardından 2021 Mayıs ayında tüm yurda yaygınlaştırıldı.
