Ekonomi yönetiminin aldığı makroihtiyati önlemler ve düşük faiz politikası ticari kredi faizlerinde gözle görülür bir etki yaratsa da bireysel kredi faiz oranlarında aynı durum söz konusu değil. Özellikle konut kredisi faizinde ise son 40 ayın zirvesine ulaşıldı.
Merkez Bankası verilerine göre 4 Kasım haftasında ihtiyaç kredi faizi önceki haftaya göre değişmezken ticari kredi faizi 180 baz puan gerileyerek yüzde 16,16’ya inerken konut kredisi faizi yüzde 21,56’ya yükseldi. En son bu seviye Temmuz 2019’da görülmüştü. Ticari kredi faizleri ise 2 yılın en düşük seviyesine geriledi.
Merkez Bankası bir yandan politika faizinde indirim yaparken bir yandan da kredi kullanımını selektif hale getirme ve dolarizasyonu önleme için makroihtiyati önlemler alıyor. Ticari kredi kullanımında hem şirketlere döviz mevduatı oranı şartı uygulanıyor bankacılık sektöründe ise belli gruplar dışında büyüme oranı ile ticari kredi faizi oranına göre ek menkul kıymet alımı zorunluluğu getiriliyor. Bunun yanı sıra bankacılık sektörü TL mevduat oranı için de ek menkul kıymet tutma uygulamasıyla karşı karşıya.
Bu önlemler ve politika faizi indirimi kurumsal kredi kartları ve KMH hariç ticari kredi faizini 4 Kasım haftası itibariyle yüzde 16,16 seviyesine düşürürken böylece en son 30 Ekim 2020’de görülen faiz oranları yakalanmış oldu. Ticari kredi faizi 2 yılın en düşük seviyesine indi. Politika faizinde bu yılın ilk indiriminin yapıldığı 19 Ağustos haftasına göre ticari kredi faizleri 9.71 puan birden geriledi.
Ancak bireysel tarafta faiz oranları o kadar hızlı gerilemedi. BDDK’nın vadeleri kısaltan uygulamasına rağmen ihtiyaç kredi faizi yüzde 30,88 ile bir önceki haftayla aynı seviyede kaldı. İhtiyaç kredisi faizi politika faizine ilk indirimin yapıldığı 19 Ağustos haftasına göre 3.87 puanlık gerileme gösterdi.
İhtiyaç kredisi faizi daha yavaş gerilerken ve makroihtiyati önlemler ile politika faizi indirimi en çok etkisini ticari kredi faizlerinde hissettirirken konut kredisi faizleri tam tersi bir yön izledi.
Merkez Bankası’nın politika faizinde bu yılın ilk indirimini yaptığı 19 Ağustos haftasında yüzde 18,41 olan yıllık konut kredisi faizi 4 Kasım haftası itibariyle yüzde 21,56’ya çıktı. Yani politika faizi indirim döngüsü boyunca konut kredisi faizi 3.15 puan yükselmiş oldu.
Özel bankalarda oran daha yüksek Bankacılık sektörü kaynakları konut kredilerinin uzun vade yapısının makroihtiyati önlemlerle sürekli bilanço ayarlamaları yapmaya mecbur kalan bankalar için dikkat edilmesi gereken bir kredi türüne dönüştüğünü dile getirdi. Kaynaklar, makroihtiyati önlemler nedeniyle düşük faizden menkul kıymet alımını artırmak ve 5-10 yıl vadelerle bunu bilançolarında taşımak zorunda olan bankacılık sektörünün menkul kıymetler gibi uzun vadeli olan konut kredisi verme iştahlarının oldukça düşük olduğuna dikkat çekti. Konut kredisi vadesi 10 – 20 yılı bulabiliyor. Kamu bankalarında yüzde 1,2 faiz oranı ve 10 yıl vadeli konut kredisi kullanma imkanı bulunurken özel bankalarda bu oran yüzde 2,73’e kadar çıkıyor. Vade 20 yıla uzadığında ise konut kredisi faizi yüzde 3,33’e ulaşıyor. Özel bankalarda ise ortalama 10 yıl vadeli konut kredisi faizi yüzde 2-2,96 arasında değişim gösteriyor.
BDDK verileri göre geçen yıl bankacılık sektöründe konut kredisi 355 milyar 422 milyon lira seviyesinde. Bu geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 24’lük, 68.7 milyar liralık bir artışa işaret ediyor. Ticari kredi büyüklüğü ise 4 Kasım itibariyle 5 trilyon 678,6 milyar liraya ulaştı. Bu da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 74’lük bir artış yaşandığını ortaya koyuyor. 1 yılda ticari kredi hacmindeki artış ise 2.4 trilyon lira olarak hesaplanıyor.
Bankaların TL mevduat oranı kriterini tutturabilmek amacıyla son haftalarda uyguladığı yüksek TL mevduat faizi Merkez Bankası haftalık verilerinde de kıpırdanma yarattı. Verilere göre ortalama TL mevduat faizi 4 Kasım haftasında bir önceki haftaya göre 23 baz puan artışla yüzde 15,89’a yükseldi. Dolar mevduat faizi 11 baz puan azalışla yüzde 2,73’e indi ve Euro mevduat faizi ise 10 baz puan artışla yüzde 1,07’ye çıktı. TCMB verilerine göre dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı aynı haftada 36 baz puan azalışla yüzde 8,83’e, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 37 baz puan azalışla yüzde 7’ye geriledi. BDDK verilere göre de, tüketici kredileri tutarı, 4 Kasım itibarıyla 6 milyar 291 milyon lira artışla 994 milyar 34 milyon liraya yükseldi. Aynı dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 4 milyar 407 milyon lira artarak 900 milyar 830 milyon liraya çıktı. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 0,8 yükselişle 366 milyar 775 milyon liraya ulaştı. Bireysel kredi kartı alacaklarının 169 milyar 678 milyon lirası taksitli, 197 milyar 97 milyon lirası taksitsiz oldu.
