Suriye nereye koşuyor? Bu sorunun yanıtı oldukça karmaşık. ABD, İsrail, Rusya, Türkiye, İngiltere, Fransa, Almanya, Çin, Türkiye, İran vb. gibi ülkelerin olası eylemleri PKK ve PYD gibi örgütleri nasıl etkiler? PKK kendini kullananlara rağmen gerçek anlamda silah bırakabilir mi? Diğer ayrılıkçı grupları da irdeleyerek bir perspektif sunmaya çalışalım.
Bir süredir yeni açılımı alkışlayan siyasetçi, sosyolog, asker vb. beni şaşırttı. Hatta yıllardır savunduğu düşünceleri bir çırpıda tersine çevirenler hayal kırıklığı yarattılar.
Suriye, 2011’den bu yana iç savaşın ve dış müdahalelerin sahnesi. Son dönemde HTŞ (Heyet Tahrir el-Şam) liderliğindeki muhalif gruplar Halep, Hama ve hatta Şam’a kadar ilerleyerek Esad rejimini ciddi şekilde zayıflatınca, Esad ailesi Rusya’ya sığınmak zorunda kaldı. Derken HTŞ geçici hükümet ilan etti. Gidişat çok aktörlü, parçalanmış bir yapıya evrilişi gösteriyor.

Uluslararası Aktörlerin Etkisi

ABD: SDG (PYD/YPG) ile işbirliği içinde. İran ile Esad karşıtı pozisyonunu sürdürüyor.
İsrail: Golan Tepeleri'ni elinde tutuyor. İran ve Hizbullah’a karşı hava saldırıları düzenliyor.
Rusya: Esad rejiminin en büyük destekçisi olan Rusya’nın, Ukrayna savaşı sonrası etkisi azaldı.
Türkiye: SMO’yu destekliyor. PKK/YPG’ye karşı operasyonlar düzenliyor; Fırat’ın doğusuna odaklanmış durumda.
İran: Esad ile ilişkisini sürdürüyor, PKK ve YPG ile karmaşık ilişkileri var.
Fransa ile İngiltere: PYD ile diplomatik temaslar yürütüyor. SDG’nin siyasi geçişte yer almasını savunuyor.
Almanya ile Çin: Çin, istikrar çağrısı yapıyor. Almanya, Kürt gruplara dolaylı destek veriyor.

Bu ülkelerin çıkarları çatıştıkça, Suriye’deki örgütler de pozisyonlarını yeniden şekillendiriyor.

PKK Silah Bırakabilir mi?

“Bırakır” fikrine balıklama atlayanlara katılmıyorum. Son gelişmeler umut verici gibi görünse de bu kararın kalıcılığı, şu faktörlere bağlı:

Suriye’deki PYD/YPG’nin pozisyonu: Eğer SDG, Şam ile entegrasyon sağlayamazsa, PKK’nın silahsızlanması sekteye uğrayacaktır.
Uluslararası destek: ABD ve Fransa gibi ülkeler PYD’ye destek vermeye devam ederse, PKK’nın silah bırakma süreci bölgesel olarak parçalı/yerel kalabilir.
İç bölünmeler: PKK içinde farklı fraksiyonlar, silah bırakmaya karşı çıkabilir.

Yani, PKK’nın silah bırakması teknik olarak başlamış olsa da bölgesel dinamikler bu süreci kolayca tersine çevirebilir.

Suriye ve çevresinde aktif olan diğer ayrılıkçı yapılar:

PJAK (İran’daki PKK uzantısı): İran’a karşı silahlı mücadele yürütüyor. ABD ve Almanya’dan askeri eğitim ve silah desteği aldığı biliniyor.
PAK (İran Kürt Özgürlük Partisi): İran’da Kürt özerkliği için silahlı mücadele veriyor. Batı’dan destek alıyor.
KDPI (İran Kürdistan Demokrat Partisi): İran’da siyasi çözüm arayışında. ABD Senatosu ile temasları var.
ETA (İspanya) ve IRA (İngiltere) gibi Avrupa’daki örnekler, ayrılıkçılığın uzun vadeli ve çok katmanlı olduğunu gösteriyor.

Bu grupların ortak özelliği, dış destekle ayakta kalmaları ve merkezi otoritenin zayıfladığı anlarda harekete geçmeleridir.

Sonuç: Suriye’nin Koştuğu Yer ve PKK/PYD

Suriye artık bir “devlet” değil, çok aktörlü bir jeopolitik satranç tahtası. PKK ve PYD gibi örgütler, bu oyunda hem piyon hem vezir olabiliyor. Uluslararası aktörlerin çıkarları değiştikçe, bu örgütlerin yolu/kaderi de değişiyor. PKK’nın silah bırakması, bu satrançta bir hamle olabilir ama oyunun sonu değil. Güncel durumu şah-mat sanma gafletine kapılanlar kanımca utanacaklar. Keşke utanan ben olsam!

Ecz. Arif Yayla