Tanyerinin ağardığını keçilerin çan seslerinden anlayabilirsiniz: “Çın”, “çın çın”. Keçi doğrulmadan önce selam verircesine sağına soluna bakınca boynundaki çan tek heceli ya da iki heceli çınlar. Doğrulmaya karar verip dizlerinin üstünde yekinince çan “çın, çın çın, çın” çalar. Bestenin ikinci bölümüne geçilmiştir. Artık çobanın kalkma zamanıdır: “Ah bir kez olsun güneş yüzüme doğuncaya kadar uyuyabilseydim” diye geçirir içinden. Ne yazık ki böyle bir keyfiyet yok. 

Karabaş, havlamasıyla, ayaklanan sürüye “olduğunuz yerde kalın” mesajını verirken çoban için de kalk borusunu çalmış olur. Karabaş sürünün çevresinde emin adımlarla denetimini sürdürürken sürüden uzaklaşmak isteyen aceleci keçi olursa “haouf” diye uyarıda bulunur. Bu seremoni, çobana, kendi azığını ve köpeğin yalını hazırlaması için zaman kazandırır. 

Çoban, çadırın zeminindeki çul üstünde serili yatağını, yorgan ve yastık içinde kalacak şekilde katlayıp kenara koyar ve üstünü örter; çadırdan çıkar, çadırın giriş kanatlarını birleştirip 2-3 yerden ağaç çivi ile sabitler. Böylece yaban hayvanlarının girişi engellenmiş olur. İnsanlar zaten başkasının çadırına girmez hatta seslenmeden yaklaşmaz bile. Çoban kültüründe yurda (çadıra) olan saygı otlaklara da gösterilir. Kimse kimsenin otlağını işgal etmez. Bu yazılı olmayan yurt (çadır) kurallarının olmazsa olmazıdır.

Güneşin doğmaya yakın saçtığı kızıllık, diğer canlıları da uyandırır. Bio Time dedikleri Yaşam Saati devrededir. Çoban cik cik, vırak vırak, gugguk sesleri arasında sürüye yaklaşır. Çobanın yönü sürünün gideceği yönü belirler. Yani çoban sürüyü önüne katacak şekilde konuşlanır; sürüye “burrşş” deyip harekete geçme komutunu verir, sürü harekete geçer. Komut kesindir: Burrşş. İtiraz eden çıkarsa yani yanlış yönde ilerleyen olursa, çobanın birkaç adım sağ ya da sol yanında yer alan Karabaş, çobandan komut beklemeksizin “haouf” diyerek kuralsızı uyarır. Ender de olsa köpeğin keçiye omuz atarak uyarması olmaz şey değildir.

Keçi sürüsü (davar) 20-25 keçiden oluşan gruplardan oluşur. Yaylakta sanki karmakarışık gibi otlasalar da grup üyeleri birbirlerine yakın dururlar. Sürüdeki gruplara liderlik eden, boyunlarına çan takılı keçiler önde, sürü arkada ilerler. Tekeden grup lideri olmaz yani keçiler anaerkildir. Otlağa doğru yol alınırken, çoban bazen arkada bazen yanlarda bazen de sürünün içindedir. Köpek hareket halindeki sürünün çoklukla çevresinde bulunur; sürünün çevresinde dolanırken bir yandan da çobana göz ucuyla bakar. Sanki ‘her şey yolunda’ demek ister gibi. Muhteşem bir şey; sanırsınız disiplinli bir ordu hareket halindedir. 

Otlağa ulaşıp sürü yayılınca Karabaş, çobanın yakınında yere uzanıp çobanla göz teması kurmaya çalışır. Bunun anlamı: Artık biz de bir şeyler yesek mi? Garibim acıkmış olmalı. Çoban önce Karabaşın yalını bir kayanın üstüne koyar, rahat yemesi için uzaklaşır. Kendisi de dürümden oluşan azığını yemeye koyulur. Karınlar doyunca hepsinin de keyfi yerine gelir; artık keçiler tekelerin sürtünmesine daha hoşgörülüdür, onlar için şimdi oynaşma zamanıdır. Karabaş oynaşmalara kayıtsız görünür ama içinde esen fırtınalar hep giz olarak kalacaktır. 

Ecz. Arif Yayla